Γιάννης Μανέτας
Ομότιμος Καθηγητής
Τμήμα Βιολογίας
Πανεπιστήμιο Πατρών

Η εμφάνιση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας πριν από 12.000 περίπου χρόνια θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα στην ιστορία της ζωής και του πλανήτη. Το φαινόμενο έχει όλα τα βιολογικά χαρακτηριστικά μίας συμβίωσης, όπου οι εταίροι εξασκούν αμοιβαία επιλεκτική πίεση. Η πρόσφατη διεπιστημονική προσέγγιση του θέματος, με τη βοήθεια της εξελικτικής σκέψης, αμφισβητεί την προγενέστερη ανθρωποκεντρική θεώρηση και καταλήγει στη πρόταση ενός νέου αφηγήματος, που μπορεί ευχερέστερα να διατυπώσει ερωτήματα και να δώσει ενδεχόμενες απαντήσεις. Τα ερωτήματα που θα τεθούν είναι τα εξής:

• Τι ανάγκασε τον άνθρωπο να εξημερώσει ζώα και φυτά;
• Ήταν φυσική ή ανθρώπινη επιλογή, αθέλητη ή σκοπούμενη;
• Αποτελεί η ανθρώπινη ευφυΐα προϋπόθεση για την εξημέρωση;
• Γιατί εξημέρωσε τόσα λίγα είδη; Γιατί αυτά και όχι άλλα;
• Γιατί τα κέντρα εξημέρωσης είναι εκεί και όχι αλλού;
• Γιατί οι καλλιεργητές είχαν χειρότερη υγεία από τους σύγχρονούς τους κυνηγούς και τροφοσυλλέκτες;
• Γιατί η εξάπλωση του νέου τρόπου παραγωγής δεν υπήρξε απρόσκοπτη αλλά βασανιστική; Και γιατί τελικά οι εξισωτικές παλαιολιθικές κοινωνικές δομές έδωσαν τη θέση τους στις ιεραρχικές, δουλοκτητικές, ολιγαρχικές και στρατοκρατικές κοινωνίες της νεολιθικής περιόδου;